Het bruto binnenlands product (Engels: Gross Domestic Product of GDP) is de totale (geld)waarde van alle in een land geproduceerde goederen (en diensten) gedurende een bepaalde periode (meestal een jaar). Meestal wordt met dit begrip het bruto binnenlands product tegen marktprijzen bedoeld.
Samenstelling BBP[]
Het bruto binnenlands product bestaat uit:
- De productie van consumptiegoederen en kapitaalgoederen (zowel uitbreidingsinvesteringen als vervangingsinvesteringen) door de particuliere sector.
- De productie van consumptiegoederen en kapitaalgoederen door de overheid (meestal samengevat met de term overheidsbestedingen). Dit is niet hetzelfde als overheidsuitgaven, bij bestedingen staat productie tegenover de betaling, overheidsuitgaven is een breder begrip, het gaat hier om overheidsbestedingen én overdrachtsinkomens.
- De productie van consumptiegoederen en kapitaalgoederen voor het buitenland (de uitvoer ofwel export). Omdat voor de productie van goederen ook goederen uit het buitenland nodig zijn dient van de uitvoerwaarde de invoerwaarde (importwaarde) te worden afgetrokken. Het zo verkregen saldo wordt vaak het saldo van de lopende rekening van de betalingsbalans genoemd. Strikt genomen is dit niet juist. Het gaat hier alleen om de saldi van de goederen- en dienstenrekeningen. Zowel het saldo van de uit het buitenland ontvangen en aan het buitenland betaalde primaire inkomens als het saldo van de van het buitenland ontvangen en aan het buitenland betaalde inkomensoverdrachten worden buiten beschouwing gelaten.
Berekening BBP[]
De grootte van het BBP kan op drie manieren worden berekend:
- De objectieve methode: optelling van de in een land gerealiseerde toegevoegde waarden.
- De subjectieve methode: optelling van de in een land verdiende primaire inkomens.
- De bestedingsmethode: de bestedingen van alle gezinnen, de bedrijven en de overheid bij de binnenlandse ondernemingen
De termen 'objectief' en 'subjectief' hebben hier een specifieke betekenis. Objectief betekent hier 'goederen' ('objecten') en subjectief 'personen' ('subjecten').
Afgeleide termen[]
- Bruto binnenlands product tegen marktprijzen of tegen factorkosten.
- Als bij BBP geen verdere vermelding staat, wordt het BBP tegen marktprijzen bedoeld. Om aan te geven welk deel uiteindelijk als primair inkomen bij de verschaffers van productiefactoren terechtkomt wordt het BBP tegen factorkosten gebruikt. Dit vindt men door van het BBP tegen marktprijzen het bedrag aan kostprijsverhogende belastingen af te trekken en het bedrag aan (verkoopprijs) verlagende subsidies op te tellen. Eigenlijk is de term kostprijsverhogende belastingen onjuist. Het gaat hier om de invoerrechten, accijnzen en BTW. Deze verhogen niet de kostprijs, maar de verkoopprijs.
- Bruto nationaal product.
- Dit is het bruto binnenlands product plus de door de inwoners van het eigen land in het buitenland verdiende primaire inkomens minus de door buitenlanders in het betreffende land verdiende primaire inkomens. Samengevat betekent 'binnenlands' hier verdiend/geproduceerd binnen de landsgrenzen en 'nationaal' verdiend/geproduceerd door de staatsburgers van een land.
- Netto binnenlands product.
- Dit is het bruto binnenlands product minus de door de particuliere sector en de overheid gedane afschrijvingen ter financiering van vervanginsinvesteringen. Deze term is minder gebruikelijk omdat per land de regels met betrekking tot afschrijvingen verschillen. Internationale vergelijking wordt hierdoor moeilijker. Netto heeft hier dus de bijzondere betekenis van exclusief afschrijvingen.
- Bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking
- Dit is het BBP van een land gedeeld door het aantal inwoners van dat land.
- Reëel bruto binnenlands product
- Dit is het (nominaal) BBP gecorrigeerd voor de inflatie. Men vindt de groei van het reële BBP door het indexcijfer van het nominaal BBP te delen door het prijsindexcijfer. Deze uitkomst geeft de groei van de koopkracht (gemeten in eigen valuta) weer ten opzichte van het basisjaar dat voor de beide indexcijfers is genomen.
- Bruto binnenlands product in ppp dollars.
- Hierbij staat 'ppp' voor purchasing power parity, ofwel koopkrachtpariteit.
Oorsprong[]
Het Bruto Binnenlands Product is in de jaren dertig ontwikkeld door het Amerikaanse minsterie van handel met als doel het nationale economische herstel van de Grote Depressie te meten. De man achter het BBP was Simon Kuznets[1] en kreeg in 1971 voor deze prestatie de Nobelprijs.
Controverse[]
Er heerst nogal wat controverse over het gebruik van het Bruto Binnenlands Product als indicator voor het economisch welzijn van een land. Critici menen dat het een vertekenend beeld geeft van de situatie. Het BBP maakt namelijk geen onderscheid tussen economische activiteiten die de levensstandaard van mensen werkelijk verbeteren en economische activiteiten die dat niet doen.
Elke economische activiteit wordt meegeteld bij de berekening van het bbp, bijvoorbeeld:
- Als de misdaad stijgt als gevolg van hoge werkloosheid en armoede, leidt dat tot meer politieactiviteiten, strafrechtprocedures, gerechtskosten, gevangenisuitgaven etc.
- Als de gezondheid achteruitgaat vanwege toename in o.a. het aantal te dikke mensen, alcohol- of druggebruik nemen de kosten in de gezondheidszorg toe.
Voormalig senator Robert Kennedy heeft het als volgt samengevat:
"Het Bruto Binnenlands Product omvat luchtvervuiling en reclame voor sigaretten en de ambulances die op de snelwegen verkeersslachtoffers weghalen. Het rekent de speciale sloten voor onze deuren mee en ook de gevangenissen voor de mensen die ze stukmaken. Het Bruto Binnenlands Product omvat de vernietiging van de cederwouden en de dood van Lake Superior. Het neemt toe met de productie van napalm en raketten en kernkoppen. Het houdt geen rekening met de gezondheid van onze gezinnen, de kwaliteit van het onderwijs of het genoegen dat we aan spelen beleven. Het is het zo onverschillig voor de properheid van onze fabrieken als voor de veiligheid van onze straten. Het telt niet de schoonheid van onze poëzie mee of de kracht van onze huwelijken, noch de intelligentie van het publieke debat of de integriteit van overheidsofficials... het meet kortom alles, behalve dat wat het leven de moeite waard maakt"
Er zijn een aantal pogingen ondernomen om een passend alternatief te bedenken om de werkelijke welvaartsverbetering vast te leggen. Enkele populaire indicatoren zijn: